Badanie USG jest obecnie jednym z najpopularniejszych narzędzi w diagnostyce ginekologicznej. Pozwala lekarzom na szybkie i bezinwazyjne ocenienie stanu narządów płciowych kobiety oraz monitorowanie zmian w czasie. Przy odpowiednim wykorzystaniu techniki możliwe jest wczesne wykrycie nieprawidłowości, co przekłada się na skuteczniejsze leczenie.

Cel i znaczenie diagnostyki ultrasonograficznej w ginekologii

Podstawowym celem badania jest uzyskanie dokładnego obrazu narządu rodnego – macicy, jajników oraz przydatków. Badanie ultrasonografem wykorzystuje ultradźwięki o wysokiej częstotliwości, które odbijając się od tkanek, generują widoczne struktury. Dzięki temu możliwe staje się:

• Ocena kształtu i wielkości macicy oraz endometrium.
• Wykrycie zmian ogniskowych, takich jak torbiele czy mięśniaki.
• Monitorowanie cyklu miesiączkowego i jego wpływu na budowę błony śluzowej.
• Ocena drożności jajowodów (w niektórych protokołach badania).
• Wczesne wykrycie powikłań ciąży (krwiaki, obrzęki).

Dzięki regularnemu wykonywaniu diagnostyki ultrasonograficznej możliwe jest skuteczne monitorowanie stanu zdrowia, co w efekcie wpływa na szybkie wdrożenie odpowiedniej terapii.

Rodzaje USG ginekologicznego

W praktyce klinicznej wykorzystuje się dwie główne metody badania:

USG przezbrzuszne (transabdominalne)

• Wykonuje się je przy pełnym pęcherzu moczowym.
• Głowica przykładana jest do przedniej ściany brzucha.
• Zapewnia szeroki zakres ocenianych struktur.
• Jest mniej dokładne w odniesieniu do małych zmian ogniskowych.

USG dopochwowe (transwaginalne)

• Wymaga opróżnienia pęcherza moczowego.
• Głowica wprowadzana jest do pochwy, co umożliwia lepszą rozdzielczość.
• Daje precyzyjny obraz narządów miednicy mniejszej.
• Stosowane przy podejrzeniu patologii niewidocznych w technice przezbrzusznej.

USG 3D i 4D

• Trójwymiarowe renderowanie struktur narządów.
• Dynamiczna ocena w czasie rzeczywistym (4D).
• Pomocne w dokładnej analizie zmian anatomicznych.
• Często wykorzystywane w ginekologii rozrodu i IVF.

Wskazania i częstotliwość wykonywania badania

USG ginekologiczne zaleca się w wielu sytuacjach klinicznych. Przybliżone wskazania to:

• Regularna kontrola u kobiet z nieprawidłowymi krwawieniami.
• Bóle podbrzusza o niejasnej etiologii.
• Monitorowanie cyklu u pacjentek poddawanych leczeniu hormonalnemu.
• Ocena płodności oraz diagnostyka niepłodności.
• Wczesne wykrycie i monitorowanie ciąży (od 5.–6. tygodnia).
• Ocena ryzyka wystąpienia patologii nowotworowych.
• Kontrola zmian endometrialnych i jajnikowych u pacjentek po menopauzie.

Częstotliwość badania zależy od stanu klinicznego pacjentki. U zdrowych kobiet bez dolegliwości rutynowe USG można wykonywać raz w roku, natomiast u pacjentek z ryzykiem schorzeń – co 3–6 miesięcy.

Przygotowanie do badania i technika wykonania

Aby uzyskać optymalne rezultaty, pacjentka powinna przestrzegać kilku prostych zasad:

• Przy USG przezbrzusznym – wypić 0,5–1 l wody na godzinę przed badaniem, by mieć pełny pęcherz moczowy.
• Przy USG dopochwowym – pęcherz pusty, co umożliwia lepsze dopasowanie głowicy.
• Unikać ciężkostrawnych posiłków 2 godz. przed badaniem, aby zmniejszyć ilość gazów jelitowych.
• Zgłosić wykonanie ostatniej cytologii, badania krwi czy innych istotnych procedur.
• W razie wątpliwości poinformować lekarza o przyjmowanych lekach.

Badanie prowadzi się w pozycji leżącej, a lekarz lub diagnostyka stosuje żel jako przewodnik fal ultradźwiękowych. Całość zwykle trwa od 10 do 20 minut.

Ograniczenia i korzyści płynące z ultrasonografii

Główne zalety badania to:

• Nieinwazyjność i brak promieniowania jonizującego (bezpieczeństwo dla pacjentki i płodu).
• Szybkość uzyskania rezultatów i możliwość natychmiastowej konsultacji.
• Wysoka czułość w wykrywaniu zmian patologicznych.
• Możliwość monitorowania efektów terapii w czasie rzeczywistym.

Ograniczenia techniki obejmują trudności z oceną struktur zaawansowanych chorób nowotworowych oraz zależność od doświadczenia operatora. W przypadkach wątpliwości należy poszerzyć diagnostykę o inne metody obrazowe, takie jak MRI czy CT.